W świetle obecnych uregulowań prawa karnego i prawa wykroczeń, jazda po spożyciu alkoholu (gdy stężenie alkoholu we krwi zawiera się między 0,2 i 0,5 ‰, bądź od 0,1 do 0,25 mg w 1 dm3 wydychanego powietrza) lub w stanie nietrzeźwości (gdy zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 ‰ albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość, bądź zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość) kończy się koniecznością poniesienia odpowiedzialności karnej. Sąd karny obok kary grzywny, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności orzeka obligatoryjnie środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Dla niektórych, szczególnie dla kierowców zawodowych, bądź osób które są jedynymi żywicielami rodziny, środek ten może być niezwykle dolegliwy.
Ustawodawca w art. 182a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. z 2021 r. poz. 53) przewidział możliwość złożenia wniosku o zmianę sposobu wykonywania orzeczonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów. W pierwszej kolejności należy wskazać, iż zgodnie z przywołanym przepisem, jeżeli zakaz prowadzenia pojazdów był wykonywany przez okres co najmniej połowy orzeczonego wymiaru, a w przypadku zakazu prowadzenia pojazdów orzeczonego na podstawie art. 42 § 3 lub 4 Kodeksu karnego (dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów) przez okres co najmniej 10 lat, sąd może orzec o dalszym wykonywaniu tego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową, o której mowa w art. 2 objaśnienie pojęć pkt 84 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 110, 284, 568, 695, 1087 i 1517), jeżeli postawa, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz zachowanie w okresie wykonywania środka karnego uzasadniają przekonanie, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę nie zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Blokada alkoholowa to urządzenie uniemożliwiające uruchomienie silnika pojazdu silnikowego, w przypadku gdy zawartość alkoholu w wydychanym przez kierującego powietrzu wynosi co najmniej 0,1 mg alkoholu w 1 dm3.
Kodeks karny wykonawczy uzależnia zatem dokonanie modyfikacji formy dalszego wykonywania środka karnego od spełnienia dwóch warunków, tj. temporalnego, czyli związanego z upływem ściśle wskazanego w ustawie czasu wykonywania środka karnego, oraz od stwierdzenia pozytywnej oceny kryminologicznej osoby, której wniosek dotyczy. Dokonanie pozytywnej oceny kryminologicznej wiąże się z ustaleniem, że postawa, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz zachowanie w okresie wykonywania środka karnego uzasadniają przekonanie, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę nie zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Istotne jest, iż sąd nie modyfikuje czasookresu, na jaki został orzeczony środek karny, ale umożliwia skazanemu prowadzenie pojazdów wyposażonych w blokadę alkoholową do końca okresu zakazu prowadzenia pojazdów.
Wniosek o zmianę sposobu wykonywania środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów składa się do sądu, który wydał wyrok w I instancji. Wniosek wolny jest od opłaty sądowej. W przypadku negatywnego rozstrzygnięcia, postanowienie sądu podlega zaskarżeniu w drodze zażalenia. W przypadku pozytywnego rozstrzygnięcia sądu, blokada jest montowana w pojeździe przez producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela na koszt skazanego. Do prawa jazdy wpisuje się informację o ograniczeniu uprawnienia do kierowania wyłącznie pojazdem wyposażonym w blokadę alkoholową.
Warto pamiętać, iż z dobrodziejstwa wskazanego przepisu nie mogą skorzystać osoby skazane za prowadzenie pojazdu pod wpływem środka odurzającego, a rażące naruszenie porządku prawnego przez skazanego w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa ruchu drogowego, w szczególności popełnienie przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji może być podstawą wydania przez sąd postanowienia o uchyleniu zgody na zmianę sposobu wykonywania zakazu prowadzenia pojazdów.
Adw. Paulina Podgórska-Mruk