Upośledzenie umysłowe jest definiowane jako obniżenie sprawności intelektualnej
powstałe w okresie rozwojowym, tj. przed 18 rokiem życia i charakteryzuje się
również obniżeniem zdolności społecznych. Podział upośledzenia umysłowego oparty
jest na ilorazie inteligencji i obejmuje lekkie (poniżej 70), umiarkowane (poniżej 50),
znaczne (poniżej 35) oraz głębokie upośledzenie (poniżej 20).
(więcej: Art. 13 KC red. Gniewek/Machnikowski 2023, wyd.11).
Opinia biegłego.
Ustalenie istnienia przesłanki medycznej wymaga wiadomości specjalnych, które mogą
być ujawnione przez biegłego w opinii sądowej. Na podstawie art. 553 kpc osoba, która
ma być ubezwłasnowolniona musi być zbadana przez lekarza psychiatrę lub neurloga,
psychologa. Opinia biegłego powinna zawierać ocenę zdrowia psychicznego osoby
ubezwłasnowolnionej oraz zakres jej możliwości do samodzielnego kierowania swoimi
sprawami.
(Więcej: Art. 13 KC red. Gniewek/Machnikowski 2023, wyd.11).
Ustalenie istnienia obu wymienionych przesłanek ubezwłasnowolnienia należy poprzeć
również dowodami z zeznań osób, z którymi osoba, która ma zostać ubezwłasnowolniona,
przebywa w stałym lub częstym kontakcie. Taki osobami mogą być członkowie rodziny,
sąsiedzi, znajomi, lekarze, którzy leczą na stałe, terapeuci. Należy również przedłożyć
dowody w postaci dokumentów takich jak dokumenty lekarskie, karty pobytu w szpitalu,
karty leczenia, terapii.
(post. SN z 17.11.1976 r., I CR 384/76, Legalis).
Postępowanie dowodowe powinno ustalić przede wszystkim stan zdrowia, sytuację
osobistą, zawodową i majątkową osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie,
rodzaj spraw wymagających prowadzenia przez tę osobę oraz sposób zaspokajania jej
potrzeb życiowych.
Podsumowanie
Uwzględniając element interesu osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie,
należy ustalić dwie przesłanki. Po pierwsze, czy stwierdzony u tej osoby stan zaburzeń
psychicznych wyłącza jej zdolność kierowania swym postępowaniem czy też tylko ją
ogranicza i w jakim zakresie; oraz czy ubezwłasnowolnienie całkowite/ częściowe, jest
celowe ze względu na osobiste i majątkowe stosunki tej osoby.